Toen ik vanmiddag een volgnummer trok in de bank, kwam een bankmevrouw mij vertellen, nadat ze mijn nummertje had bestudeerd, dat de wachttijd een uur was.
Ja, dat zou wel eens kunnen kloppen. Alle stoelen waren bezet: een schoolklasje van vier rijen dik zat braaf, in dikke winterjassen, naar de drie loketten te staren. Waarom het zolang duurt in een Chinese bank? Elke transactie, hoe eenvoudig ook, vereist een stapel papieren en stempels, alsof je een huis koopt, en dat kost tijd.
Toen ik vanmiddag mij meldde aan de toonbank van de verse kaas, stond eem meisje een kerstmuts te ontdoen van kleine onzichtbare haartjes, terwijl ze een gesprek voerde met een ander meisje dat vleeswaren stond te snijden. Hoewel ik een felpaarse sjaal droeg, en nog steeds ongeveer 2 meter meet, was ik voor haar volledig onzichtbaar, alsof ik opging in het achter mij staande kruidenrek.
Twee minuten telde ik rustig af voor ik een ‘Excuse me!” siste ik. Opeens kwam ik in haar vizier: Harry Potter die zijn dekentje van onzichtbaarheid afwerpt. Of ik drie ons gesneden kaas mocht hebben? Ze ging aan de slag, en kwam terug met 450 gram. Of het iets meer mocht zijn? Ik zag dat ik gestraft werd voor mijn interruptie van een goed gesprek en accepteerde mijn nederlaag.
Twee voorbeelden die laten zien dat het met klantvriendelijkheid niet zo goed is gesteld in China. Sterker: er zal geen Chinees woord voor bestaan. Ik ben er na 11 jaar wel aan gewend, het valt me eigenlijk nauwelijks meer op, behalve nu natuurlijk, als ik moe ben en licht ontvlambaar. Meestal sta ik aan de andere kant van het spectrum en bekijk de zich opwindende expat met meewarige blik. Je opwinden heeft doorgaans geen enkel effect. Zoals het kaasvoorbeeld duidelijk aantoont.
Gezichtsverlies is voor de Chinees een ingrijpende kwestie. Afgeblaft worden door je baas is een zeer vernederende ervaring; omgekeerd verliest een buitenlander zijn gezicht in hun ogen als hij zich teveel opwindt over iets wat zij als volstrekt normaal ervaren.
De omgangsregels met Chinezen vormen een complex systeem dat je enkel met intuitie en geduld kan doorgronden. En hoewel ik nu in staat ben om kapitale blunders te omzeilen, bevind ik mezelf nog regelmatig in kleine schermutselingen waarbij ik opeens denk: “Oh ja! Kop houden, woorden inslikken, een kalm gezicht boetseren en keihard aan Boeddha denken.
Waarschijnlijk omdat ik samenleef met een Chinees, ben ik dit bijna onzichtbaar kruisen der degens gewend. Ik zie het doorgaans als een spel, als iets normaals, een noodzakelijke aanpassing om simpelweg te overleven. Verzet is zinloos: het is meegaan met de stroom, of verzuipen.
Een aantal van de vertrekkende collega’s noemen als reden voor hun besluit, naast de luchtvervuiling, ook de ondoorgrondelijkheid van de Chinese samenleving, en hun oplopend ergernis daarmee. (Als je vervolgens verhuist naar Djakarta, dan wens ik je met die vervuiling het allerbeste.)
Het gras altijd groener….
Dat zal in Djakarta wellicht het geval zijn.
achterob 